Wierzba szara

Wierzba szara
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	malpigiowce
Rodzina	wierzbowate
Rodzaj	wierzba
Gatunek	wierzba szara
	Nazwa systematyczna
	Salix cinerea L.; Sp. pl. 2:1021. 1753
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg
	; Zielony: Salix cinerea subsp. cinerea; Pomarańczowy: Salix cinerea subsp. oleifolia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wierzba szara, łoza (Salix cinerea) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny wierzbowatych. Rodzime obszary jej występowania to Azja i Europa, rozprzestrzeniła się również w Australii i Nowej Zelandii^[4]. W wielu krajach jest uprawiana. W Polsce gatunek pospolity w stanie naturalnym na całym niżu.

Morfologia

Pokrój: Szeroko rozrastający się krzew wysokości do 6 m. Z reguły tworzy regularne, duże i gęste kępy.
Pędy: Roczne gałązki brunatne, grube i silnie omszone. Starsze gałęzie pokryte charakterystycznymi płaskimi wklęsłościami. Po zdarciu nad nimi kory zaobserwować można w drewnie wypukłe listewki. Pączki owłosione, okrągłe, grube i silnie wypukłe.

Liście: Odwrotnie jajowate lub eliptyczne, zaostrzone, o brzegach płytko piłkowanych, czasami całobrzegie. Wyrastają na ogonkach o długości do 1,5 cm, mają długość 5-10 cm, szerokość do 4,5 cm i duże, nerkowate przylistki długo utrzymujące się na roślinie. Blaszka lekko pomarszczona, spodem jasnozielona, górą matowa, brudnozielona. Na spodzie liści wyraźnie wystająca sieć nerwów 3 i 4 rzędu. Młode liście silnie owłosione, później łysieją. Nie czernieją podczas suszenia.

Kwiaty: Roślina dwupienna. Kwiaty zebrane w kotki o dwubarwnych przysadkach; górą czarniawych, dołem jasnych. Kotki żeńskie mają 3-9 łusek u nasady. Ich owłosione słupki o wydłużonych, rozchylonych i skośnie wzniesionych do góry znamionach osadzone są na trzonku (krótszym od zalążni), szyjki słupka brak. Kotki męskie również mają dwubarwne przysadki o łopatkowatym kształcie i owłosione długimi włosami. Ich kwiaty z jednym wydłużonym i zgiętym na szczycie miodnikiem mają pręciki u nasady owłosione, o wolnych nitkach i pylnikach początkowo czerwonych, w czasie dojrzewania żółtych, a po przekwitnięciu brunatnych.
Owoc: Torebka o klapach spiralnie odwiniętych na zewnątrz.

Pęd z korą i po zdjęciu kory
Młody pęd
Liść
Kwiaty męskie
Kwiaty żeńskie
Owoce

Biologia i ekologia

Zarasta wilgotne, nieużytkowane łąki, torfowiska, brzegi wód. W górach występuje po regiel dolny. Fanerofit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl/O/All. Alnetea glutinosae i Ass. Salicetum pentandro-cinereae^[5]. Kwitnie od marca do kwietnia, zwykle przed rozwojem liści, jest rośliną owadopylną i miododajną. Nasiona rozsiewane przez wiatr.

Zmienność

Czasami można spotkać różniące się od typowej formy mieszańce z gatunkami: w. borówkolistna, w. czerniejąca, w. długokończysta, w. iwa, w. lapońska, w. pięciopręcikowa, w. płożąca, w. purpurowa, w. rokita, w. śniada, w. siwa, w. trójpręcikowa, w. uszata, w. wawrzynkowa^[6].

Zastosowanie

Czasami uprawiana jako roślina ozdobna w naturalnej formie krzewiastej lub piennej (szczepiona na pniu innego gatunku wierzby). Szczególnie nadaje się do obsadzania brzegów oczek wodnych. Forma pienna może również stanowić dekorację trawnika.
Sposób uprawy: Nie ma specjalnych wymagań co do gleby, potrzebuje natomiast stale wilgotnego podłoża. Preferuje stanowiska słoneczne. Aby powstała ładna i gęsta korona, należy ją systematycznie przycinać.

Wierzba szara w kulturze

Wierzba szara (łoza) została wspomniana m.in. w II części "Dziadów" Adama Mickiewicza

KRUK:

Ale pan gniewny zawoła:

"Potrzeba dać przykład grozy".

Zbiegł się lud z całego sioła,

Przywiązano mnie do sochy,

Zbito dziesięć pęków łozy.

Każdą kość, jak z kłosa żyto,

Jak od suchych strąków grochy,

Od skóry mojej odbito!

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-10] (ang.).
↑ Salix cinerea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-01].
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

Bibliografia

W. Kulesza: Klucz do oznaczania drzew i krzewów. Warszawa: PWRiL, 1955.
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-10] (ang.).

[iucn-3] Salix cinerea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-01].

[5] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[6] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]